Hoe krijg ik meer verdieping in coachgesprekken?

Metamodel

Een paar weken geleden kreeg ik van wat oud deelnemers op een terugkomdag de boeiende vraag: “Hoe krijg ik meer verdieping in mijn coachgesprekken? Twee dagen later moest ik hier aan denken: het meta model, het kan goed van pas komen bij deze vraag!

Het Meta Model is afgeleid van het werk van Virginia Satir. Het model geeft ons de mogelijkheid om weglatingen, generalisaties en vervormingen in onze taal te ontdekken. De oppervlakte structuur wordt weer verbonden met de diepte structuur.

Het Meta Model bestaat uit een verzameling taalpatronen met bijbehorende vragen bedoeld om specifieke informatie te verkrijgen en om de ander te helpen zijn wereldmodel weer met zijn concrete ervaringen te verbinden. Het herstelt de verbinding tussen taal en ervaring. Het Meta Model stelt je in staat om juist die woorden te kiezen die betekenis hebben op de ‘kaart’ van de ander en nauwkeurig te kunnen bepalen wat de ander met zijn of haar woorden bedoelt.

Om het Meta Model te begrijpen moeten we onderzoeken hoe onze gedachten worden vertaald in woorden. Een spreker heeft een compleet patroon in zijn hoofd van wat hij wil zeggen (eigen model van de wereld) we noemen dit de dieptestructuur. Hiervan is men zich niet bewust, de taal is op een heel diep niveau in ons zenuwstelsel aanwezig. Wat we in feite (hardop) zeggen wordt de oppervlaktestructuur genoemd.

Om van de dieptestructuur naar de oppervlakte structuur te gaan, doen we drie dingen:

• Vervormen
• Generaliseren
• Weglaten                                                                                                                 

Het Meta Model bestaat uit een reeks vragen die tot doel hebben de weglatingen, generalisaties en vervormingen terug te vinden en te ontrafelen. De vragen zijn bestemd om de ontbrekende informatie aan te vullen, een nieuwe vorm te geven aan de structuur van wat wordt gezegd en om specifieke informatie tevoorschijn te brengen die de boodschap betekenis kan geven.

Voorbeelden:

Vervorming: Iedereen heeft wel eens het groepspel gedaan waarbij je iemand een verhaal vertelt, diegene vertelt het weer door aan de volgende enzovoorts. Wanneer aan de persoon die het verhaal het laatst heeft gehoord vraagt het originele verhaal vertellen, dan klopt er vaak helemaal niets meer van; het verhaal is volledig vervormd. Het kan ook niet anders, want we laten onvermijdelijk informatie weg (tenzij je een excellent geheugen hebt) en vervormen het, waardoor de originele betekenis verloren gaat.

Generalisatie: ‘Dat overkomt mij altijd’, ‘Dat zul je altijd zien’, ‘Dat zeg je nou altijd’. Komen deze uitspraken je bekend voor? Het zijn allemaal generalisaties. We doen allemaal wel eens dit soort uitspraken. Daar is niets mis mee, zolang je je maar realiseert dat het generalisaties zijn. Daarnaast kunnen dergelijke uitspraken uitingen van expressief taalgebruik zijn (Schulz von Thun). Ze kunnen het contrast in communicatie versterken en daardoor erg grappig overkomen. Het wordt anders als je dit soort uitspraken (veelal onbewust) hanteert als overtuigingen. Als zo’n overtuiging je belemmert kun je je afvragen: ‘Wat precies overkomt mij en overkomt mij dat ALTIJD?’. Dat is een voorbeeld van toepassing van het metamodel: de juiste vragen stellen om exact te weten wat er precies bedoeld wordt.

Weglaten: Een voorbeeld: iemand voelt zich afgewezen door de collega’s in zijn of haar team. Wanneer je dan bijvoorbeeld aan zo iemand vraagt: ‘Door wie specifiek voel je je afgewezen?’, dan blijkt vaak dat het niet het hele team is, maar slechts één persoon of enkele personen. De personen die hem of haar wél accepteren zijn dan weggelaten (vaak is dat de meerderheid).